Cách Hà Nội khoảng 300km, cao nguyên đá Đồng Văn từ lâu đã là một điểm du lịch hấp dẫn, thu hút du khách mỗi khi có dịp ghé thăm Hà Giang. Cao nguyên đá Đồng Văn là nơi sinh sống của khoảng 250.000 người dân thuộc 17 dân tộc thiểu số khác nhau của Việt Nam, trong đó ngoài người H’Mông, Dao, Tày, Nùng còn có các dân tộc như La Chí, Pu Péo, Pà Thẻn, Lô Lô duy nhất sinh sống tại đây.
Cao nguyên đá Đồng Văn với vẻ đẹp hoang sơ, thơ mộng tựa như một “thiên đường xám” giữa miền sơn cước, nơi địa đầu Tổ quốc thân yêu. Cao nguyên đá Đồng Văn nằm trải rộng trên địa bàn 4 huyện Đồng Văn, Quản Bạ, Yên Minh, Mèo Vạc thuộc tỉnh Hà Giang. Cao nguyên có nhiều khu vực núi đá vôi nằm sát chí tuyến Bắc, có độ dốc khá lớn. Các thung lũng, sông, suối bị chia cắt rất nhiều.
Cao nguyên đá Đồng Văn (Nguồn: sưu tập)
Vượt qua những đường đèo một bên là vực sâu hun hút, một bên là những dãy núi đá tai mèo với những khúc cua tay áo khá nguy hiểm, khung cảnh hùng vĩ của cao nguyên đá Đồng Văn dần hiện ra, ẩn hiện trong sương khói.
Ngày 3 tháng 10 năm 2010, hồ sơ “Công viên Địa chất Cao nguyên đá Đồng Văn” đã được Hội đồng tư vấn Mạng lưới Công viên Địa chất Toàn cầu (GGN) của UNESCO chính thức công nhận là Công viên địa chất toàn cầu. Vào thời điểm đó, đây hiện là danh hiệu duy nhất ở Việt Nam và thứ hai ở Đông Nam Á. Năm 2014 và năm 2019, UNESCO đã tái công nhận Cao nguyên đá Đồng Văn là thành viên của mạng lưới Công viên địa chất toàn cầu UNESCO giai đoạn 2015-2018 và giai đoạn 2019-2022.
GIÁ TRỊ ĐỊA CHẤT, ĐA DẠNG SINH HỌC
Cao nguyên đá Đồng Văn là sự kết hợp ngoạn mục và độc đáo giữa những đỉnh núi cao vun vút và hẻm vực sâu thăm thẳm tại phần kéo dài của dãy núi phía Đông rặng Himalaya, với đỉnh cao nhất – đỉnh Mạc Vạc (1.971m) và hẻm sâu nhất – hẻm Tu Sản, với chiều sâu vách đá lên tới hơn 700m. Độ cao của cao nguyên đá Đồng Văn là từ 1.000-1.600m so với mực nước biển và có tổng diện tích khoảng 2.356 km2 và độ cao trung bình là khoảng 1.400 – 1.600m.
Có niên đại từ khoảng 550 triệu năm trước, đến nay Cao nguyên đá Đồng Văn đã trải qua 7 thời kỳ địa chất khác nhau. Nhiều mẫu hóa thạch của các loài đã được tìm thấy có tuổi cách đây 400 – 600 triệu năm.
Đây là một trong những vùng đá vôi đặc biệt, chứa đựng những dấu ấn tiêu biểu về lịch sử phát triển vỏ trái đất, những hiện tượng tự nhiên, cảnh quan đặc sắc về thẩm mỹ, tính đa dạng sinh học cao và truyền thống văn hóa lâu đời của cộng đồng cư dân bản địa. Du khách đến đây, có thể nhìn tận mắt những dấu vết còn lưu lại trong các di chỉ cổ sinh vật học, địa tầng, địa mạo, kiến tạo, karst, hang động và đứt gãy quan trọng.
VẺ ĐẸP CAO NGUYÊN ĐÁ ĐỒNG VĂN
Đi từ Quản Bạ qua Yên Minh lên Mèo Vạc, Đồng Văn chỉ có những dãy núi xám, màu đặc trưng của đá tai mèo, nên nơi đây được ví như “thiên đường xám” của Hà Giang. Xen lẫn với màu xám ngắt của đá là màu xanh tươi của những ruộng ngô, màu vàng óng của những nương lúa hay điểm xuyết sắc tím của hoa tam giác mạch, tạo nên bức tranh vừa hùng vĩ nhưng cũng thật nên thơ.
Ngôi nhà tường trình với thiết kế đặc trưng (Nguồn: sưu tập)
Người Mông quan niệm rằng, hàng rào đá quanh nhà càng đẹp, càng cao thì càng thể hiện sự chu đáo của người đàn ông với gia đình. Những ngôi nhà tường trình đặc trưng của người Mông bao quanh bởi những bức tường rào đá vững chắc, uốn lượn, ôm trọn lấy những ngôi nhà nhỏ cùng những nương ngô, nương rau. Những viên đá vốn thô ráp, gồ ghề, đầy góc cạnh đã được lựa chọn, sắp xếp một cách khéo léo mà không cần dùng tới xi măng hay bất cứ chất liệu kết dính nào khác. Đây cũng chính là nét đặc trưng trong văn hoá của người Mông, tạo nên nét đẹp rất riêng của Hà Giang khiến bao du khách ghé tham quan phải nao lòng.
NÊN THAM QUAN CAO NGUYÊN ĐÁ ĐỒNG VĂN VÀO THỜI GIAN NÀO?
Vào tháng 1-2, du khách đến với Hà Giang sẽ ngỡ ngàng trước vẻ đẹp của hoa đào, hoa mận nở rộ khắp các triền núi. Lúc ấy khắp núi đồi đâu đâu cũng rực rỡ sắc hoa, những mái nhà rêu phong được điểm thêm những cánh hoa đào đỏ thắm, những bông hoa mận trắng tinh khôi. Tới tháng 3-4 là mùa hoa gạo đỏ rực rỡ cổng trời. Khi tiết trời tháng 3 dịu nhẹ, trên dải đèo Mây, trai, gái khắp nơi lại rộn ràng tụ hội về trong phiên chợ tình Khâu Vai.
Tới tháng 4-5 là mùa nước đổ, những thửa ruộng bậc thang tấp nập rộn ràng. Qua tháng 6-8 là mùa trồng trọt, tháng 9-10 bạn sẽ đến với mùa lúa chín vàng ươm, rải khắp các triền đồi. Hè đến, cũng là lúc những địa danh như Na Khê, Lao Và Chải hay Tráng Kìm, Pả Vi, Sơn Vĩ… ta lại bắt gặp màu trắng của hoa trẩu trải dài trên khắp các đỉnh núi in bóng xuống dòng Nho Quế, sông Miện. Hoà cùng với sắc xanh của trời đất, là những nương ngô bung phấn xanh mướt, là những cành đào, cành lê, cành mận trĩu quả…
Mùa hoa tam giác mạch trên Cao nguyên đá Đồng Văn (Nguồn: sưu tập)
Đặc biệt, vào độ tháng 10 -12 với mùa hoa Tam Giác Mạch cánh mỏng manh chuyển từ trắng sang phớt hồng, ánh tím và đỏ sậm rất đặc trưng, bung nở trên khắp bản làng, trên những triền đá hay cả dưới thung sâu. Cuối năm cũng là lúc Hà Giang được tô thêm màu tím biếc của hoa bạc hà, màu cam của hoa cúc và màu trắng của những bông xuyến chi, màu vàng rực rỡ của những cánh đồng hoa cải vàng khiến cả miền cao nguyên rực rỡ. Đây cũng chính là quãng thời gian Hà Giang đón nhiều lượt khách đến tham quan nhất trong năm.
Cao nguyên đá Đồng Văn là nơi có nhiều điểm du lịch hấp dẫn với nhiều di tích, danh lam thắng cảnh quốc gia đã được công nhận như: đèo Mã Pí Lèng, núi Đôi Quản Bạ, Dinh thự họ Vương, sông Nho Quế, hẻm Tu Sản, phố cổ Đồng Văn, cột cờ Lũng Cú… Vẻ đẹp hoang sơ, hùng vĩ của cao nguyên đá Đồng Văn chắc chắn sẽ mang đến cho bạn một chuyến đi khám phá vùng đất địa đầu Tổ quốc tuyệt vời với những trải nghiệm khó quên.
